Hilafet Nedir?
Halifelik, İslam peygamberi Muhammed’in 632’de ölümünden sonra oluşturulan siyasi bir ofisti. Bu siyasi ofisin başkanına halife denirdi. Halife, İslam toplumunun dini ve siyasi lideriydi.
Etimolojik
“Halife” kelimesi Arapça “yarım” (arka) kelimesinden türemiştir ve “takip eden, işgal eden, halef olan veya temsil eden” anlamlarında kullanılır. İslam öncesi Arabistan’da, monarşiler geleneksel olarak malik veya melik gibi Sami kökenli kelimelerle tanımlanırdı.
tarih
Muhammed’in ölümünden sonra, İslam toplumunun liderliğini kimin üstleneceği konusunda bir tartışma yaşandı. Bazıları Muhammed’in yerine bir akrabasının geçmesi gerektiğini savunurken, diğerleri herhangi bir Müslümanın halife olabileceğini savundu. Sonunda, Muhammed’in yakın arkadaşları ve yoldaşları tarafından seçilen dört halife, İslam toplumunun ilk halifeleri oldu. Bu halifeler, İslam’ın temel ilkelerine göre seçilip yönetildiler. Dört halifenin ölümünden sonra, halifelik kurumu giderek bir saltanata dönüştü. Halifeler artık seçimlerle değil, miras veya askeri darbelerle iktidara geliyordu. Halifeliğin siyasi gücü de zamanla zayıfladı. Büveyhiler’in 945’te Abbasi halifelerinin başkenti Bağdat’ı işgal etmesinden sonra, halifelik kurumu tamamen manevi bir liderliğe dönüştü. Halifeler artık siyasi güce sahip değildi, ancak İslam dünyasının dini liderleri olarak kaldılar. 1924 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, halifeliği kaldırdı. Bu, 1300 yıllık halifelik tarihinin sonu anlamına geliyordu.
Halifenin Görevleri
Halifenin görevleri İslam hukuku ve geleneği tarafından belirlendi. Bu görevler şunları içeriyordu: İslam toplumuna dini liderlik sağlamak, İslam hukukunu uygulamak ve korumak, İslam topraklarını korumak ve genişletmek ve Müslümanları birleştirmek ve yönetmek.
Halifelerin Sayısı
Hilafet kurumu, Hz. Muhammed’in vefatından 1924’e kadar yaklaşık 1.300 yıl devam etti. Bu süre zarfında İslam dünyasında 38 halife görev yaptı.
Hilafet Çeşitleri
Halifelikler siyasi yapılarına göre dört ana kategoriye ayrılabilir:
Dört Halifelik: Bunlar Hz. Muhammed’in vefatından sonra İslam toplumunun ilk halifeleri olan Ebu Bekir, Ömer, Osman ve Ali’nin yönettiği halifeliklerdir. Bu halifeler İslam’ın temel esaslarına göre seçilip yönetiliyorlardı.
Emevi Halifeliği: 661-750 yılları arasında hüküm süren, başkenti Şam olan bir halifelikti. Emevi halifeleri Muhammed’in soyundan olmadıkları için bazı Müslümanlar tarafından meşru görülmüyordu.
Abbasi Halifeliği: 750 ile 1258 yılları arasında hüküm süren ve başkenti Bağdat olan bir halifelikti. Abbasi halifeleri, Muhammed’in soyundan geldikleri için daha fazla Müslüman tarafından meşru görülüyordu.
Memlük Halifeliği: 1258-1517 yılları arasında hüküm süren, başkenti Mısır olan bir halifelikti. Memluk halifeleri Abbasi halifelerinin vekili olarak görev yaptı.
Osmanlı Hilafeti: 1517-1924 yılları arasında hüküm süren ve başkenti İstanbul olan bir halifelikti. Osmanlı halifeleri hem siyasi hem de dini liderler olarak görev yaptılar.
Halifeliğin kaldırılması
1924’te Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, halifeliği kaldırdı. Bu, halifeliğin 1300 yıllık tarihinin sonu anlamına geliyordu. Atatürk, halifeliğin kaldırılmasını Türkiye Cumhuriyeti’nin laik bir devlet olduğunu belirterek haklı çıkardı.
Hilafetin Mevcut Durumu
Halifelik artık siyasi bir makam olarak mevcut değil, ancak bazı Müslümanlar tarafından hala dini bir lider olarak kabul ediliyor. Halifeliğin yeniden kurulmasını savunanlar, bunun İslam dünyasını bir araya getirmenin ve birliği sağlamanın bir yolu olduğunu söylüyor.
Bir yanıt bırakın