Fütüvvet Nedir?
Fütüvvet, Arapça “feta” kelimesinden gelir. Feta, “genç, cesur, cömert” anlamına gelir. Fütüvvet, “gençlik, kahramanlık, cömertlik” anlamına gelir. Fütüvvet, 3. (9.) yüzyılda Horasan bölgesinde ortaya çıkan ve daha sonra İslam dünyasında yaygınlaşan bir tasavvuf terimidir. Fütüvvet, tasavvufun ahlaki ve sosyal yönlerini temsil eder. Fütüvvet anlayışının temelini, İslam’ın temel ilkelerine bağlılık, Allah ve Peygamber sevgisi, insanlara yardım etme, doğruluk ve dürüstlük gibi erdemler oluşturur. Fütüvvet uygulayanlara “fütüvvet ehli” veya “fütüvvet yolcuları” denir.
Fütüvvet’in Tarihsel Gelişimi
Fütüvvet kavramının kökeni İslam öncesi Arap toplumunda görülen “fetâ” geleneğine dayanır. Fetâlar genç, cesur, yiğit ve cömert insanlar olarak kabul edilirdi. Toplumda saygın bir yere sahiptiler ve toplumu korumada önemli rol oynarlardı. İslamiyet’in yayılmasıyla birlikte feta geleneği de İslami bir karakter kazanmıştır. Fütüvvetçilere İslam’ın temel ilkelerine bağlılık, Allah ve Peygamber sevgisi gibi yeni özellikler eklenmiştir. Fütüvvet kavramı Anadolu’da da 10. yüzyıldan itibaren yayılmaya başlamıştır. Anadolu’da fütüvvet, esnaf teşkilatı ile de iç içe geçmiştir. Fütüvvetçilere esnaflık mesleğini icra ederken İslam’ın temel ilkelerine bağlı kalmaları ve ahlaki bir hayat yaşamaları öğretilmiştir.
Fütüvvetin Temel Prensipleri
Fütüvvet anlayışının temel prensipleri şunlardır:
Allah ve Peygamber Sevgisi: Fütüvvet ehlinin en önemli özelliği Allah ve Peygamber sevgisidir. Onlar her zaman Allah ve Peygamber sevgisini gösterirler.
İslam’ın temel ilkelerine bağlılık: Fütüvvet ehli, İslam’ın temel ilkelerine bağlı olmalıdır. Hayatlarını Kutsal Kuran ve Sünnet’e göre yaşarlar.
İyi ahlak: Fütüvvet ehlinin güzel ahlaka sahip olması gerekir. Doğruluk, dürüstlük, yardımseverlik ve cömertlik gibi erdemlere sahiptirler.
Dayanışma: Fütüvvet ehli birbirlerine yardım etmelidir. Muhtaç olanlara yardım ederler.
Adalet: Fütüvvet ehli adil olmalıdır. Herkese adil davranırlar.
Fütüvvet ve Esnaf Teşkilatları
Anadolu’da esnaf örgütleri ile fütüvvet kavramı iç içe geçmiştir. Fütüvvet uygulayıcılarına esnaflık mesleğini icra ederken İslam’ın temel ilkelerine bağlı kalmaları ve ahlaklı bir hayat yaşamaları gerektiği öğretilmiştir. Ahi Evran, fütüvvet kavramının Anadolu’da yayılmasında önemli rol oynamıştır. Ahi Evran, 13. yüzyılda Kırşehir’de kurduğu Ahilik teşkilatı ile fütüvvet kavramını Anadolu’ya yaymıştır. Ahilik teşkilatı, fütüvvet kavramının temel ilkelerini benimsemiş ve bu ilkeleri esnaf mesleğine uygulamıştır. Ahi Evran’ın kurduğu Ahilik teşkilatı Anadolu’da yüzyıllarca varlığını sürdürmüştür. Ahilik teşkilatı, Anadolu’nun sosyal ve ekonomik kalkınmasında önemli rol oynamıştır.
Fütüvvet ve Sosyal Hayat
Fütüvvet kavramı İslam dünyasında toplumsal yaşamın önemli bir parçası haline gelmiştir. Fütüvvet alimlerinin toplumsal sorunlara çözüm bulmaya ve toplumsal barışı sağlamaya çalıştıkları bilinmektedir. Fütüvvet alimlerinin toplumsal yaşama katkıları şunlardır:
Toplumsal barışın korunması: Futuwwa halkı sosyal barışı korumada önemli bir rol oynamıştır.
Bir yanıt bırakın