Gezegen Nedir?
Gezegen, kendi kütle çekimiyle küresel bir şekil alabilecek kadar büyük, bir yıldız veya yıldız kalıntısının etrafında dönen, termonükleer füzyonu başlatamayacak kadar küçük ve yörüngesinin etrafındaki komşu bölgeyi temizlemiş gök cismi.
Gezegen kelimesi, “gezgin yıldız” anlamına gelen Antik Yunanca πλανήτης (planētēs) kelimesinden gelir. Kelime, gökyüzünde düzenli olarak hareket eden ancak yıldızlardan daha yavaş hareket eden gök cisimlerini tanımlamak için kullanılırdı.
Güneş Sistemi’nde bilinen sekiz gezegen vardır: Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün. Bu gezegenler Güneş’e olan uzaklıklarına göre sıralanabilir:
Merkür Venüs Dünya Mars Jüpiter Satürn Uranüs Neptün
Gezegenlerin oluşumu yaklaşık 4,5 milyar yıl önce Güneş Sistemi’nin oluşumu sırasında meydana geldi. Bu süreçte Güneş’in etrafında dönen gaz ve toz bulutu, yerçekiminin etkisi altında yavaşça toplandı ve gezegenleri oluşturdu.
Gezegenlerin yapısı bileşimlerine göre değişir. İç gezegenler (Merkür, Venüs, Dünya ve Mars) kayalıkken, dış gezegenler (Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün) gaz ve buzdan oluşur.
Gezegenlerin yüzeyleri oluşumları ve evrimleri sırasında çeşitli şekillerde şekillenmiştir. İç gezegenlerin yüzeyleri çarpışmalar ve volkanik faaliyetler nedeniyle çok pürüzlüdür, dış gezegenlerin yüzeyleri ise daha pürüzsüzdür.
Gezegenlerin atmosferleri çeşitli gazlardan oluşur. İç gezegenlerin atmosferleri oldukça incedir, dış gezegenlerin atmosferleri ise çok daha kalındır.
Gezegen halkaları buz ve tozdan oluşan yapılardır. Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’ün halkaları vardır.
Gezegenlerin uyduları gezegenlerin yörüngesinde dönen küçük gök cisimleridir. Güneş Sistemi’nde bilinen 186 doğal uydu vardır.
Gezegenlerin Sınıflandırılması
Gezegenleri sınıflandırmak için çeşitli yöntemler kullanılır. En yaygın sınıflandırma yöntemi gezegenlerin kütlesine dayanır. Bu sınıflandırmaya göre gezegenler şu şekilde sınıflandırılabilir:
Dev gezegenler: Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün.
Kayalık gezegenler: Merkür, Venüs, Dünya ve Mars.
Gezegenleri sınıflandırmak için kullanılan bir diğer yöntem ise gezegenlerin yörüngelerine göre yapılan sınıflandırmadır. Bu sınıflandırmaya göre gezegenler şu şekilde sınıflandırılabilir:
İç gezegenler: Merkür, Venüs, Dünya ve Mars.
Dış gezegenler: Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün.
Gezegenleri sınıflandırmak için kullanılan bir diğer yöntem atmosferlerine dayanmaktadır. Bu sınıflandırmaya göre gezegenler şu şekilde sınıflandırılabilir:
Atmosferi olan gezegenler: Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün.
Atmosferi olmayan gezegenler: Ceres, Eris ve Plüton.
Gezegensel Araştırma
Gezegensel araştırma, insanlığın en eski araştırma alanlarından biridir. Geçmişte gezegenler teleskoplarla gözlemlenerek incelenirdi. Günümüzde ise gezegenler hakkında daha detaylı bilgiler uzay araçları kullanılarak elde edilmektedir.
Güneş Sistemi’ndeki gezegenler hakkında bilgi edinmek için kullanılan başlıca uzay araçları şunlardır:
Voyager 1 ve Voyager 2: Güneş Sistemi’nden ayrılan ilk uzay aracıdır. Voyager 1, 2023 itibarıyla Güneş’ten 15 milyar kilometre uzaklıktadır.
Pioneer 10 ve Pioneer 11: Güneş Sistemi’nin dış bölgelerini keşfeden ilk uzay araçlarıdır.
Galileo: Jüpiter ve uydularını inceleyen bir uzay aracıdır. **Cassini
Bir yanıt bırakın