Fiil Nedir?
Fiil, dilbilimde bir eylemi, oluşu veya durumu belirten bir kelimedir. Türkçede fiiller, haber ve dilek ekleriyle zaman ve tasarım anlamı kazanır; ve şahıs ekleriyle eylemi veya oluşu kimin gerçekleştirdiğini belirtir.
Fiilin Özellikleri
Fiillerin temel özellikleri şunlardır: Eylem, oluş veya durum ifade ederler. Kişiye ve zamana göre çekimlenirler. Sahiplik, durum, zaman, ruh hali, yön, miktar, soru, düzen, koşul gibi eklerle çekimlenebilirler. İsim, sıfat, zarf, edat, bağlaç gibi kelimelerle kullanılabilirler.
Fiil Türleri
Fiiller işlevlerine göre üç gruba ayrılır:
İş Fiilleri: Bunlar varlıkların yaptığı eylemi veya hareketi ifade eden fiillerdir. Örneğin: “yürümek”, “söylemek”, “yazmak”.
Biçimlendirici Fiiller: Bunlar, varlıkların kendi başlarına veya başka bir varlık tarafından yaratılışını ifade eden fiillerdir. Örneğin: “büyümek”, “yaşlanmak”, “solmak”.
Durum Fiiller: Bunlar varlıkların içinde bulundukları durumu ifade eden fiillerdir. Örneğin: “uyumak”, “ayakta durmak”, “düşünmek”.
Yapılarına Göre Fiil Türleri
Fiiller yapılarına göre üç gruba ayrılır:
Basit Fiiller: Bunlar tek kelimeden oluşan fiillerdir: “yürümek”, “söylemek”, “yazmak” gibi.
Bileşik Fiiller: Bunlar “sürmek”, “bakmak”, “söylemek” gibi iki veya daha fazla kelimeden oluşan fiillerdir.
Düzenli fiiller: Bunlar, çekimlenirken ek alsalar bile köklerini değiştirmeyen fiillerdir. Örneğin: “to walk”, “to say”, “to write”.
Düzensiz fiiller: Bunlar, çekimlendiğinde köklerinde değişiklik olan fiillerdir. Örneğin: “to go”, “to do”, “to hear”.
Fiillerin Çekimi
Fiiller, bilgilendirici ve subjonktif kiplerle çekimlenir. Belirtici kipler, eylemin veya olayın gerçekleştiğini, gerçekleşeceğini veya gerçekleşmeyeceğini belirtir. Subjonktif kipler, eylemin veya olayın yapılması, yapılmaması, yapılmasını istemek veya gerekli bulmak gerektiğini belirtir. Fiiller ayrıca kişiye ve zamana göre çekimlenir. Kişisel ekler, eylemi veya olayı kimin gerçekleştirdiğini belirtir. Zaman ekleri, eylemin veya olayın ne zaman gerçekleştiğini belirtir.
Fiil Örnekleri
Çalışma fiilleri: Yürümek, Söylemek, Yazmak, Koşmak, Zıplamak, Yemek, İçmek, Görmek, Duymak, Olmak Fiilleri: Büyümek, Yaşlanmak, Solmak, Soğumak, Isınmak, Renk Değiştirmek, Şekil Değiştirmek, Çürümek, Diriltmek, Durum Fiilleri: Uyumak, Kalmak, Düşünmek, Anlamak, Sevmek, Nefret Etmek, İstemek, Kabul Etmek, Reddetmek
Fiillerin Kullanım Alanları
Fiiller dil biliminde önemli bir yere sahiptir. Fiillerin kullanımı dilin işlevlerini yerine getirmek için gereklidir. Örneğin:
Hikâyelerde olayları anlatmak için fiiller kullanılır. Örneğin: “Kahramanımız yolda yürürken bir köpek gördü. Köpek kahramanımıza doğru koşmaya başladı. Kahramanımız korktu ve kaçmaya başladı.”
Duygu ve düşünceleri ifade etmek için fiiller kullanılır. Örneğin: “Mutluyum. Çok mutluyum. Çok sevinçliyim.”
Emir ve istekleri ifade etmek için fiiller kullanılır. Örneğin: “Okula git! Kitabını oku!”
Soru sormak için fiiller kullanılır. Örneğin: “Ne yapıyorsun?” “Nereye gidiyorsun?”
Çözüm
Fiiller dil biliminde önemli bir yere sahip olan kelimelerdir. Eylem, oluş veya durumu ifade ederek dilimizin işlevlerini yerine getirmemize yardımcı olurlar.
Bir yanıt bırakın