Emperyalizm nedir?
Emperyalizm, bir devletin veya milletin kendi çıkarları doğrultusunda diğer devletleri veya milletleri etkilemeye çalışmasıdır. Etkileyen devletin, etkilenen devletin kaynaklarından “yararlanma” hakkı vardır.
Emperyalizm kelimesi Latince “imperium” kelimesinden türetilmiştir. Bu kelime “yüce güç”, “egemenlik” veya kısaca “egemenlik” anlamına gelir.
Emperyalizm tarih boyunca var olan bir kavramdır. Antik Yunan ve Roma dönemlerinde güçlü devletler, etraflarındaki küçük devletlere hakim oldular. Orta Çağ’da Avrupalı devletler Hıristiyan dinini yaymak için dünyayı keşfetmeye ve kolonileştirmeye başladılar. 19. yüzyılda Sanayi Devrimi’nin etkisiyle Avrupa devletleri güçlenerek sömürgecilik faaliyetlerini hızlandırdılar.
Emperyalizmin Türleri
Emperyalizm farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Emperyalizmin en yaygın türleri şunlardır:
Siyasi emperyalizm: Bir devletin başka bir devletin siyasi kontrolünü ele geçirmesidir. Bu, askeri işgal, sömürgeleştirme veya kukla bir hükümet kurma yoluyla gerçekleştirilebilir.
Ekonomik emperyalizm: Bir devletin başka bir devletin ekonomik kaynakları üzerindeki kontrolüdür. Bu ticaretle, yatırımla ya da borçlanmayla başarılabilir.
Kültür emperyalizmi: Bir devletin başka bir devletin kültürünü kendi kültürüyle değiştirme girişimidir. Bu propaganda, eğitim veya medya yoluyla başarılabilir.
Emperyalizmin Nedenleri
Emperyalizmin birçok nedeni var. Bunlardan bazıları:
Güç ve zenginlik arayışı: Emperyalist devletler daha fazla güç ve zenginlik kazanmak için diğer devletleri ele geçirmeye çalıştı.
İntikamcılık: Emperyalist devletler geçmişte mağlup ettikleri devletlerden intikam almak amacıyla onları ele geçirmeye çalıştılar.
Kültürel üstünlük: Emperyalist devletler kendi kültürlerini diğer kültürlerden üstün görmüşler ve onların yerine kendi kültürlerini koymaya çalışmışlardır.
Emperyalizmin Sonuçları
Emperyalizm hem sömürge devletler hem de sömürge devletler açısından pek çok olumsuz sonuca yol açmıştır. Sömürge devletler siyasi, ekonomik ve kültürel olarak sömürge devletlerine bağımlı hale geldiler. Bu durum sömürge devletlerde ekonomik geri kalmışlık, sosyal huzursuzluk ve siyasi istikrarsızlık gibi sorunlara yol açtı.
Sömürge devletleri ise emperyalizmden ekonomik çıkarlar elde ediyorlardı. Ancak emperyalizm, sömürge devletlerinde toplumsal huzursuzluk, siyasi istikrarsızlık gibi sorunlara da yol açtı.
Bugün Emperyalizm
Bugün emperyalizm, geçmişe göre daha az yaygın olsa da hâlâ varlığını sürdürüyor. ABD, Çin ve Rusya gibi büyük güçler diğer devletler üzerindeki ekonomik, siyasi ve kültürel etkilerini artırmaya çalışıyor.
Emperyalizm uluslararası ilişkilerde önemli bir sorun olmayı sürdürüyor. Emperyalizmin etkileri sömürge devletler ve sömürge devletler üzerinde uzun yıllar sürebilmektedir.
Emperyalizmin Önlenmesi
Emperyalizmin önlenmesi için uluslararası işbirliğinin artırılması ve sömürge sonrası devletlerin güçlendirilmesi gerekmektedir. Emperyalizmi teşvik eden nedenlerin ortadan kaldırılması da önemlidir.
Bir yanıt bırakın