Eliptik Cümle Nedir?
Eliptik bir cümle, tam bir cümle oluşturmak için gereken ana unsurları içermeyen bir cümledir. Türkçenin eklemeli yapısından dolayı yüklemler tek başına cümle oluşturmaya yeterli olduğundan “yüklemsiz cümle” olarak da tanımlanabilir. Cümlenin anlamının bağlamdan anlaşılıp anlaşılmamasına bağlı olarak eksiltili cümleler kullanılır. Bu nedenle eksiltili cümleleri anlayabilmek için cümlenin söylendiği bağlamı bilmek önemlidir.
Eliptik Cümlelerin Özellikleri
Kısa cümlelerin temel özellikleri şunlardır: Tam bir cümle oluşturmak için gereken temel unsurlardan bir veya birkaçı eksiktir. Türkçenin eklemeli yapısından dolayı yüklemler tek başına cümle oluşturmaya yeterli olduğundan, eksiltili cümlelerde yüklem eksikliği sıklıkla görülmektedir. Eliptik cümlelerin anlamı, cümlenin söylendiği bağlamdan anlaşılır. Eksiltili cümleler cümlenin vurgusunu arttırmak, anlatıma hareket katmak ya da anlatım eksikliğini önlemek gibi amaçlarla kullanılabilir.
Eliptik Cümlelerin Türleri
Elips cümleler, eksiltili olan öğeye göre çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir.
Yüklem Elipsis ile Cümleler
Yüklem eksiği olan cümlelerde cümlenin yüklemi eksiktir. Bu tür cümlelerde yüklemin anlamı, cümlenin diğer öğelerinden veya bağlamdan anlaşılır. Yüklem elipsleri olan cümle örnekleri:
İşte o adam! (Adamın adı, kim olduğu ve nerede olduğu bağlamdan anlaşılmaktadır.)
Bugün hava çok güzel. (Bağlam havanın ne kadar güzel olduğunu gösteriyor.)
Ayrılmak yok! (Hedef ya da neden olmadığı bağlamdan anlaşılmaktadır.)
Özne eksiği olan cümleler
Özne elipsisi olan cümlelerde, cümlenin öznesi eksiktir. Bu tür cümlelerde, öznenin anlamı cümlenin yükleminden veya bağlamdan anlaşılır. Özne elipsisi olan cümle örnekleri:
O geliyor. (Gelen kişi veya kişilerin kim olduğu bağlamdan anlaşılmaktadır.)
Yazıldı. (Yazılan veya yazanın kim olduğu bağlamdan anlaşılır.)
Tamamlamak. (Yapılan şey veya işi yapan kişi bağlamdan anlaşılır.)
Konu ve Yüklem Üç Noktalı Cümleler
Özne ve yüklem eksiltili cümlelerde cümlenin öznesi ve yüklemi eksiktir. Bu tür cümlelerde özne ve yüklemin anlamı, cümlenin diğer öğelerinden ya da bağlamdan anlaşılır. Konu ve yüklem eksiltili cümle örnekleri:
(Sen gel. (Gelen kişi bağlamdan anlaşılıyor.)
(Söyle bana. (Söylenen veya söyleyenin kim olduğu bağlamdan anlaşılır.)
Al bunu. (Satın alınacak şey veya onu alan kişi bağlamdan anlaşılır.)
Yüklem ve Nesne Eliptik Cümleleri
Yüklem ve nesne eksiltili cümlelerde cümlenin yüklemi ve nesnesi eksiktir. Bu tür cümlelerde yüklem ve nesnenin anlamı, cümlenin diğer öğelerinden ya da bağlamdan anlaşılır. Yüklem ve nesne eksiltili cümle örnekleri:
(Onu gördüm. (Görülen kişi bağlamdan anlaşılmaktadır.)
(Kitabı) satın aldım. (Alınan kitap bağlamdan açıkça anlaşılmaktadır.)
(Evi) boyattım. (Boyalı ev bağlamdan anlaşılıyor.)
Elips Cümlelerin Kullanım Alanları
Eksiltili cümleler hem konuşma hem de yazı dilinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Eliptik cümleler aşağıdaki amaçlar için kullanılabilir:
Cümlenin anlamını daha açık hale getirmek için: Ellipsic cümleler cümlenin anlamını daha açık hale getirmek için kullanılabilir. Örneğin, “The weather is very nice today” cümlesi “The weather is very hot today, sunny and cloudless” cümlesinden daha özel bir anlama sahiptir.
Cümlenin vurgusunu arttırmak: Elipsler bir cümlenin vurgusunu artırmak için kullanılabilir. Örneğin, “Orada o var!” cümlesi “Orada o var, orada o var!” cümlesinden daha fazla vurgu taşır.
Bir yanıt bırakın