Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak hastalığı, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan gluten adı verilen proteine karşı vücudun anormal bağışıklık tepkisi sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Gluten, bu tahıllarda bulunan ve onlara yapışkan bir özellik kazandıran bir proteindir. Çölyak hastalarında gluten tüketimi ince bağırsakta iltihaplanmaya ve besinlerin emilimini sağlayan villi adı verilen parmak benzeri çıkıntıların hasar görmesine neden olur. Bu, besinlerin yetersiz emilimine ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Çölyak Hastalığının Nedenleri
Çölyak hastalığı otoimmün bir hastalıktır. Bu, vücudun kendi dokularına karşı bir bağışıklık tepkisi oluşturduğu anlamına gelir. Çölyak hastalarında glutene maruz kalan ince bağırsak hücreleri bağışıklık sisteminin saldırısına uğrar. Bu saldırı sonucunda villus adı verilen parmak benzeri çıkıntılar zarar görür ve besinlerin emilimini sağlayan yüzey azalır.
Çölyak hastalığının kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik faktörlerin önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Çölyak hastalarının yaklaşık %90’ının çölyak hastalığı genine sahip olduğu gösterilmiştir. Ancak çölyak hastalığı genini taşıyan herkesin çölyak hastalığına yakalanmadığı da bilinmektedir. Bu durum hastalığın ortaya çıkmasında çevresel faktörlerin de rol oynadığını düşündürmektedir.
Çölyak Hastalığının Belirtileri
Çölyak hastalığının belirtileri hastalığın neden olduğu hasarın derecesine ve hastanın yaşına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Çölyak hastalığının en yaygın belirtileri şunlardır:
İshal Karın ağrısı Şişkinlik Gaz Kilo kaybı Yorgunluk Deri döküntüsü Anemi Diş minesi boşlukları Osteoporoz
Çölyak hastalığı her yaşta ortaya çıkabilir. Ancak en sık 1-3 yaş arası çocuklarda ve 35-50 yaş arası yetişkinlerde görülür.
Çölyak Hastalığının Tanısı
Çölyak hastalığının tanısı genellikle aşağıdaki testlerin bir kombinasyonu kullanılarak yapılır:
Kan testleri: Çölyak hastalığının tanısında en sık kullanılan testlerdir. Bu testler çölyak hastalığına özgü antikorların varlığını tespit eder.
İnce bağırsak biyopsisi: Çölyak hastalığının kesin tanısı için gereklidir. Bu testte ince bağırsaktan küçük bir parça alınır ve mikroskop altında incelenir.
Çölyak Hastalığının Tedavisi
Çölyak hastalığının tek tedavisi glutensiz bir diyet uygulamaktır. Glutensiz beslenmede buğday, arpa, çavdar gibi tahıllarda bulunan gluteni içeren tüm besinler yasaktır. Glutensiz diyet uygulayan çölyak hastalarında semptomlar genellikle birkaç hafta içinde düzelir.
Glutensiz Diyet
Glutensiz beslenme çölyak hastalığının tedavisinde ve önlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Glutensiz beslenme, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan gluteni içeren tüm gıdaları yasaklıyor. Bu tahıllardan üretilen ekmek, un, makarna, bisküvi, kek, kurabiye, çikolata, soslar, hazır çorbalar ve hazır yemekler gibi pek çok gıda gluten içeriyor.
Glutensiz diyet uygulayan çölyak hastalarının glutensiz diyet etiketlerini dikkatli okuması ve glutensiz ürünler tüketmesi önemlidir. Glutensiz ürünler genellikle ambalajlarının üzerinde “glutensiz” olarak etiketlenir.
Çölyak Hastalığının Komplikasyonları
Çölyak hastalığı tedavi edilmezse çeşitli komplikasyonlara yol açabilir. Bu komplikasyonlar şunlardır:
Anemi: Çölyak hastalığı demir ve diğer besin maddelerinin bağırsaklardan emilimini engelleyebilir. Bu anemiye yol açabilir.
Osteoporoz: Çölyak hastalığı kalsiyum ve D vitamininin bağırsaklardan emilimini engelleyebilir. Bu osteoporoza yol açabilir.
Osteoporoz: Osteoporoz, kemiklerin kırılgan hale geldiği bir durumdur. Çölyak hastalığı olan kişilerde çölyak hastalığı tedavi edilmeden önce osteoporoz riski daha yüksektir.
Diğer sağlık sorunları: Çölyak hastalığı, kalp hastalığı, diyabet, felç
Bir yanıt bırakın