Beytülmal nedir?
Beytülmal, Arapça “beyt” (ev) ve “mal” (eşya) kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuş bir kelimedir. Kelimenin tam anlamıyla “eşya evi” anlamına gelen Beytülmal, İslam devletlerinde devletin hazinesi, devletin bütçesini ve mali işlerini gözeten kurum anlamında kullanılmıştır.
Beytülmal’ın Tarihi
Beytülmal, Hz. Ömer zamanında İslam devletlerinde kurulmuştur. Bu dönemde İslam devleti hızla genişliyor ve yeni topraklar fethediliyordu. Bu nedenle devlet hazinesini düzenli olarak yönetmek ve gelirleri kontrol altında tutmak önemli hale geldi. Hz. Ömer bu amaçla bir dizi reform yaptı ve Beytülmal kurumunu kurdu.
Beytülmal’in temelleri Hz. Peygamber zamanında atılmıştır. Hz. Peygamber zamanında savaş ganimetleri ve diğer devlet gelirleri Mescid-i Nebevi’de toplanarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmıştır. Ancak bu dönemde devlet hazinesi denebilecek bir kurum yoktu.
Beytülmal kurumunun temelleri Hz. Ömer döneminde atılmıştır. Beytülmal’in görevleri devlet gelirlerini toplamak, bunları kayıt altına almak ve ihtiyaç sahiplerine dağıtmak olarak belirlenmiştir. Ayrıca beytülmal’in gelirleri ordu, bürokrasi ve diğer devlet kurumları için de kullanılmıştır.
Beytülmal, yüzyıllar boyunca İslam devletlerinde önemli bir kurum olarak varlığını sürdürdü. Beytülmal kurumu, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşüne kadar İslam devletlerinde kullanıldı.
Beytülmal’ın Gelir Kaynakları
Beytülmal’ın gelir kaynakları İslam hukukunda belirlenmiştir. Beytülmal’ın en önemli gelir kaynakları şunlardır:
Sadaka: Zekat, İslam’ın beş temel şartından biridir. Zengin Müslümanların yıllık gelirlerinin belirli bir kısmını fakirlere vermeleri zorunluluğudur.
Cizye: Cizye, Müslüman olmayanlardan alınan bir vergidir.
Peri: Fey, savaş ganimeti anlamına gelir. Savaşta ele geçirilen mallar ve esirler fey olarak kabul edilir.
Öşür: Aşar vergisi, tarım ürünlerinden alınan bir vergidir.
Saygı: Haraç, gayrimüslimlerden alınan bir vergidir.
Beytülmal’in gelirleri İslam hukukunda belirtilen ilkelere göre dağıtıldı. Gelirlerin bir kısmı ordu, bürokrasi ve diğer devlet kurumları için kullanıldı. Geri kalan gelirler ihtiyaç sahiplerine dağıtıldı.
Beytülmal’ın Görevleri
Beytülmal’ın görevleri İslam hukukunda belirlenmiştir. Beytülmal’ın görevleri şu şekildedir:
Devlet gelirlerinin toplanması: Beytülmal, devlet gelirlerini toplamaktan sorumludur. Bu gelirler vergilerden, haraçlardan, zekattan, fitreden ve diğer kaynaklardan elde edilir.
Gelirlerin kaydedilmesi: Beytülmal, toplanan gelirlerin kayıt altına alınmasından sorumludur. Bu kayıtlar, devlet gelirlerinin nereye harcandığını takip etmek için kullanılır.
Gelirin ihtiyaç sahiplerine dağıtılması: Beytülmal, toplanan geliri ihtiyaç sahiplerine dağıtmakla yükümlüdür. Bu dağıtımlar İslam hukukunda belirtilen ilkelere uygun olarak yapılır.
Beytülmal’ın Önemi
Beytülmal, İslam devletlerinde önemli bir kurumdu. Beytülmal’ın temel görevleri, devlet gelirlerini toplamak, bunları kaydetmek ve ihtiyaç sahiplerine dağıtmaktı. Beytülmal, İslam devletlerinin mali düzenini sağlamada önemli bir rol oynuyordu.
Beytülmal, İslam devletlerinde sosyal adaletin sağlanmasında da önemli rol oynamıştır. Beytülmal’dan elde edilen gelir ihtiyaç sahiplerine dağıtılarak toplumun yoksul kesimlerinin ihtiyaçlarının karşılanması sağlanmıştır.
Beytülmal’in Günümüzde Uygulanabilirliği
Beytülmal kurumu günümüzde de varlığını sürdürmektedir. Beytülmal, devlet gelirlerini toplamak, kayıt altına almak ve ihtiyaç sahiplerine dağıtmak gibi görevlerini hâlâ yerine getirebilmektedir.
Beytülmal’in bugün uygulanabilmesi için İslam hukukunda belirtilen ilkelere uyulması gerekir. Bu ilkelere göre Beytülmal’in geliri adil bir şekilde dağıtılmalıdır. Beytülmal’den elde edilen gelir sadece ihtiyaç sahipleri için değil, aynı zamanda topluma faydalı olan diğer amaçlar için de kullanılabilir.
Bir yanıt bırakın