Beytül Mal nedir?
Beytü’l-mal, Arapça kökenli bir kelimedir. “Mal evi” anlamına gelir. İslam devletlerinde, devlet mallarının saklandığı yer ve bunların yönetimiyle ilgili yasal kurumu ifade eder.
Beytül Mal’ın Tarihi
Beytü’l-mal, İslam’ın ilk yıllarında devlet gelir ve giderlerinin düzenli bir şekilde yönetilmesi amacıyla kurulmuştur. Hz. Muhammed zamanında devlet gelirleri genellikle zekât, fitre ve sadaka gibi dini kaynaklardan karşılanıyordu. Hz. Ömer zamanında devlet gelirleri daha da çeşitlendirildi ve cizye, haraç ve gümrük vergileri gibi vergiler eklendi. Beytü’l-mal kurumu bu vergilerin toplanması ve devlet gelirlerinin korunması için kurulmuştur.
Beytülmal kurumu İslam devletlerinin gelişmesiyle daha da önem kazandı. Özellikle Abbasiler döneminde Beytülmal kurumu oldukça gelişmiş ve devlet gelirleri ve giderleri daha düzenli bir şekilde yönetiliyordu.
Beytül Mal’ın Gelir Kaynakları
Beyt al-mal’in gelir kaynakları İslam hukukunda belirlenmiştir. Bu gelir kaynakları şu şekilde sıralanabilir:
Sadaka: Müslümanlardan alınan mali bir vergidir.
Fıtrat: Ramazan ayında orucun son gününde verilen maddi yardımdır.
Teklifler: Gönüllü olarak verilen maddi yardımdır.
Cizye: Gayri Müslimlerden alınan mali bir vergidir.
Saygı: Gayrimüslimlerden alınan bir arazi vergisidir.
Gümrük vergisi: Ülkeye giren ve çıkan mallardan alınan bir vergidir.
Ölüm vergisi: Ölen bir kimsenin geride bıraktığı malın belli bir kısmına devletin el koymasıdır.
Zafer vergisi: Savaşta elde edilen ganimetlerden alınan bir vergidir.
Beytül Mal’ın Giderleri
Beytülmal giderleri, devlet hizmetlerinin yürütülmesi için gerekli olan giderlerdir. Bu giderler şu şekilde sıralanabilir:
Ordunun masrafları: Askerlerin maaş ve yemek giderleri, silah ve mühimmat alımı vb.
Memur maaşları: Devletin çeşitli kademelerinde çalışan memurların maaşları vb.
Kamu hizmetlerinin maliyeti: Yol, köprü, hastane, okul vb. gibi kamu hizmetlerinin inşası ve bakımı.
Fakirlere yardım: Yoksullara, yetimlere, yaşlılara vb. vb. yapılan yardımlar.
Beytül Mal’ın Yönetimi
Beyt al-mal, genellikle halife tarafından atanan bir yönetici tarafından yönetiliyordu. Beyt al-mal yöneticisi, devlet gelirlerinin toplanması, saklanması ve harcanmasından sorumluydu.
Beytü’l-mal idaresinde çeşitli memurlar çalışıyordu. Bu memurlar arasında vergi tahsildarları, muhasebeciler, hazinedarlar vb. vardı.
Beytül Mal’ın Önemi
Beytül Mal kurumu İslam devletlerinin maliyesinin temelini oluşturmuştur. Bu kurum sayesinde devlet gelirleri ve giderleri düzenli bir şekilde yönetilmiştir. Beytül Mal kurumu İslam devletlerinin güçlü ve istikrarlı gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur.
Çağdaş Devletlerde Beytülmal’in Yeri
Beytü’l-mal kurumu bugün bazı İslam ülkelerinde hala varlığını sürdürmektedir. Ancak bu ülkelerde Beytü’l-mal kurumu eski önemini yitirmiştir. Modern devletlerde genellikle mali işleri yönetmek için özel bütçeli kurumlar kurulur.
Sonuç olarak Beytülmal, İslam devletlerinde devlet hazinesinin ve maliyesinin temelini oluşturan bir kurumdur. Bu kurum, İslam devletlerinin güçlü ve istikrarlı gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur.
Bir yanıt bırakın