Aşı Nedir?
Aşı, belirli bir bulaşıcı veya kötü huylu hastalığa karşı aktif kazanılmış bağışıklık sağlayan biyolojik bir preparattır. Aşıların güvenliği ve etkinliği geniş çapta araştırılmış ve doğrulanmıştır.
Aşıların Amacı
Aşıların amacı bağışıklık sistemini güçlendirerek bulaşıcı hastalıklara karşı vücudu korumaktır. Vücut, aşının verdiği mikroplara veya toksinlere karşı antikorlar üretir. Bu antikorlar vücuda girdiğinde asıl hastalık etkenini tanır ve yok eder.
Aşı Çeşitleri
Aşılar hazırlanışlarına göre dört ana gruba ayrılır: Canlı, inaktive, toksoid ve alt ünite aşılar.
Canlı aşılar: Hastalığa neden olan mikropların laboratuvar koşullarında zayıflatılmasıyla elde edilir. Bu aşılar vücutta güçlü bir bağışıklık tepkisi oluşturur. Ancak bazı durumlarda ciddi yan etkilere neden olabilirler.
İnaktif aşılar: Hastalığa neden olan mikropların öldürülmesiyle elde edilir. Bu aşılar canlı aşılardan daha güvenlidir ancak o kadar etkili olmayabilir.
Toksoid aşılar: Hastalığa neden olan mikropların ürettiği toksinlerin nötralize edilmesiyle elde edilir. Bu aşılar tetanoz ve difteri gibi hastalıklara karşı kullanılıyor.
Alt birim aşılar: Hastalık yapan mikropların parçaları kullanılarak elde edilir. Bu aşılar diğer aşılara göre daha güvenli ve etkili olabilir.
Aşıların Etki Mekanizması
Aşılar vücuda iki şekilde etki eder:
Humoral bağışıklık: Vücut, aşının verdiği mikroplara veya toksinlere karşı antikorlar üretir. Bu antikorlar vücuda girdiğinde asıl hastalık etkenini tanır ve yok eder.
Hücresel bağışıklık: Vücut, aşının verdiği mikroplara veya toksinlere karşı T hücreleri üretir. Bu T hücreleri mikropları doğrudan yok eder veya onları yok etmek için yardımcı hücreleri etkinleştirir.
Aşıların Tarihçesi
Aşılama insanlığın en eski sağlık uygulamalarından biridir. Çin ve Hindistan’da 1000’li yıllardan beri aşı uygulamalarına rastlanıyor. Ancak aşılamanın bilimsel temelleri ancak 18. yüzyılda Edward Jenner tarafından geliştirildi. Jenner çiçek hastalığına karşı korunmak için bir inek çiçeği aşısı geliştirdi. Bu aşı çiçek hastalığının yok edilmesinde önemli bir rol oynadı. 19. yüzyılda aşılama çocuk ölümlerini önemli ölçüde azalttı. Bu yüzyılda difteri, boğmaca ve tetanoz gibi hastalıklara karşı aşılar geliştirildi. Bu aşılar bu hastalıkların görülme sıklığını ve ölüm oranlarını önemli ölçüde azaltmıştır.
Aşılama Programı
Ülkemizde çocukluk çağı aşılama takvimi Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanmaktadır. Bu takvimde bebek ve çocukların belirli yaş aralıklarında aşılanması önerilmektedir. Bu aşılar bebeklerin ve çocukların birçok ciddi hastalıktan korunmasına yardımcı olur.
Aşılamada Dikkat Edilmesi Gerekenler
Aşılama güvenli ve etkili bir sağlık uygulamasıdır. Ancak bazı durumlarda aşılama sonrasında yan etkiler ortaya çıkabilmektedir. Bu yan etkiler genellikle hafiftir ve kısa sürede kendiliğinden geçer. Aşılamada dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır: Aşılar doktor tavsiyesi ile yapılmalıdır. Aşılama öncesinde doktorunuzla aşı hakkında konuşun. Aşılama sonrasında yan etkiler için doktorunuzu arayın.
Aşıların Önemi
Aşılar insan sağlığı için çok önemlidir. Aşılar birçok ciddi hastalığın önlenmesine yardımcı olur. Aşılama çocuk ölümlerini azaltır ve yaşam kalitesini artırır.
Aşılama ve Halk Sağlığı
Aşılama halk sağlığı açısından da oldukça önemlidir. Aşılama bir toplumda bazı hastalıkların yayılmasını önler. Bu, toplumdaki herkesin daha sağlıklı olmasını sağlar.
Aşılama ve Gelecek
Aşılama gelecekte de insan sağlığı açısından önemli bir rol oynamaya devam edecek. Aşı bilimi hızla gelişiyor. Bu gelişmeler sayesinde yeni hastalıklara karşı aşı geliştirmek ve mevcut aşıları daha etkili hale getirmek mümkün oluyor.
Bir yanıt bırakın