Alevilik nedir?
Alevilik, İslam’ın bir mezhebi veya mezhebi olarak tanımlanan ancak kendine özgü inanç ve ibadet biçimleri olan bir dini gelenektir. Alevilik, İslam dininin temel ilkelerini benimsemekle birlikte Anadolu’nun kadim inanç ve kültürleriyle de etkileşime girerek kendine özgü bir kimlik kazanmıştır.
Aleviliğin Kökeni
Aleviliğin kökeni konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı araştırmacılar Aleviliğin İslam’ın ilk dönemlerinde ortaya çıktığını ve Hz. Ali’ye bağlılığa dayalı Şiiliğin bir kolu olduğunu savunur. Diğer araştırmacılar ise Aleviliğin, İslamiyet’in yayılmasından önce Anadolu’da var olan yerel inançlarla birleşerek ortaya çıktığını ileri sürmektedir.
Aleviliğin Temel İnançları
Aleviliğin temel inançları şunlardır:
Varlığın birliği: Alevilik, varlığın birliği (tevhid) inancına dayanmaktadır. Bu inanışa göre evrendeki her şeyin tek kaynağı ve yaratıcısı Tanrı’dır.
İnsan merkezlilik: Alevilik insanı Allah’ın en değerli eseri olarak görür. Alevilikte insan, Allah’a ulaşmanın aracı değil, kendisidir.
Eşitlik: Alevilik herkesi eşit kabul eder. Bu inanışa göre insanlar arasında din, dil, ırk, cinsiyet gibi hiçbir ayrım yoktur.
Sosyal adalet: Alevilik sosyal adaleti savunur. Bu inanışa göre herkese adil davranılmalı, hiç kimseye haksızlık yapılmamalıdır.
Alevilikte İbadet Şekilleri
Alevilikte ibadetler cem adı verilen törenlerle yapılır. Cem törenleri genellikle haftada bir kez cemevi adı verilen yerlerde yapılır. Cem törenlerinde dualar okunur, ilahiler söylenir, deyimler okunur ve semah yapılır.
Aleviliğin Dini Liderleri
Alevilikte dede adı verilen dini liderler vardır. Dedeler Alevi öğretilerinin aktarılmasından sorumludur. Dedeler genellikle Hacı Bektaş-ı Veli’nin soyundan gelmektedir.
Aleviliğin Etkilediği Alanlar
Alevilik Anadolu kültür ve sanatını önemli ölçüde etkilemiştir. Alevi kültürü müzikten edebiyata, mimariden halk oyunlarına kadar pek çok alanda zengin bir birikime sahiptir.
Türkiye’de Aleviliğin Durumu
Türkiye’de yaklaşık 20 milyon Alevi’nin olduğu tahmin ediliyor. Alevilerin çoğunluğu Anadolu’nun doğu ve güneydoğu bölgelerinde yaşamaktadır. Alevilik Türkiye’de mezhep olarak kabul edilmiyor. Aleviler kendilerini “Alevi” veya “Anadolu Alevi-Bektaşi” olarak tanımlıyorlar.
Aleviliğin Dünyadaki Yayılımı
Alevilik Türkiye dışında da Balkanlar başta olmak üzere dünyanın birçok yerinde yaygındır. Alevilerin önemli bir kısmı Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika, Avusturya, ABD ve Kanada gibi Avrupa ülkelerinde yaşamaktadır.
Aleviliğe İlişkin Bazı Kavramlar
Sağ: Alevilikte Tanrı anlamına gelen kavram.
Muhammed: Alevilikte Hz. Muhammed’in Allah’ın yeryüzündeki elçisi olarak kabul edildiği kavram.
Ali: Alevilikte Hz. Muhammed’in damadı ve dördüncü halifesi olarak kabul edilen kavram.
He İki İmam: Alevilikte Hz. Ali’nin soyundan gelen ve İslam’ın temellerini attığına inanılan imamlar.
Cem: Alevilikte ibadet ve törenlerin yapıldığı topluluk.
Dede: Alevilikte dini lider.
İlahi: Alevilikte Allah’ı öven şarkılar söylenir.
İfade etmek: Alevilikte söylenen öğretici ve bilgilendirici şiirler.
Semah: Alevilikte ibadet sırasında yapılan dönme ritüeli.
**Alevilik Türkiye’nin zengin kültürel mozaiğinin önemli bir parçasıdır. Alevilik, Anadolu’nun kadim inanç ve kültürlerini İslam’ın temel ilkeleriyle harmanlayarak kendine özgü bir kimlik kazanmıştır. Alevilik, evrensel değerler ve insanlığın ortak değerleri
Bir yanıt bırakın