Amed nedir?
Amed, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Diyarbakır şehrinin Kürtçe adıdır. Amed kelimesi Süryanice kökenli bir kelime olup “kale” anlamına gelmektedir. Dicle Nehri’nin kıyısında yer alan Diyarbakır şehrinin tarihi M.Ö. 8. yüzyıla kadar uzanıyor. Şehir farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve günümüzde de bu medeniyetlerin izlerini taşımaktadır. Amed kelimesi Kürtçe’de hem Diyarbakır şehrini hem de kültürünü ve tarihini ifade etmek için kullanılıyor. Kürtler için Amed sadece bir şehir değil, aynı zamanda bir kimlik ve aidiyet duygusudur.
Amed’in Tarihi
Amed tarih boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Kentin ilk sakinleri M.Ö. 8. yüzyılda bölgede yaşayan Hurriler’dir. Amed şehri, Hurrilerden sonra Asur, Babil, Med, Pers, Roma, Bizans, Arap, Selçuklu ve Osmanlı gibi uygarlıkların egemenliğine girmiştir. Amed şehri 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun bir parçası olarak kaldı. 1915 yılındaki Ermeni Katliamı sırasında Amed şehrinde yaşayan Ermenilerin çoğu katledildi. Amed şehri, 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla Türkiye’nin bir parçası olmuştur. 1925 yılında Şeyh Said İsyanı sırasında Amed şehri Türk ordusu tarafından kuşatılmış ve ağır bombardımana maruz kalmıştır. Amed şehri 1970’li yıllardan itibaren Kürt hareketinin önemli bir merkezi haline geldi. 1980’li yıllarda Diyarbakır Cezaevi Kürt siyasi tutsaklara işkence yapılan bir yer haline geldi. Amed kenti 1990’lı yıllarda Kürt-Türk çatışmasının en yoğun yaşandığı yerlerden biriydi. Çatışmalarda şehir ağır hasar gördü ve çok sayıda insan hayatını kaybetti. Amed kenti 2000’li yıllardan itibaren Kürt-Türk barış sürecinin önemli bir merkezi haline geldi. Kent, barış süreci kapsamında birçok kültürel ve sanatsal etkinliğe ev sahipliği yaptı.
Amed’in Kültürü
Amed şehri zengin bir kültüre sahiptir. Şehir, farklı medeniyetlerin izlerini taşıyan tarihi ve kültürel eserlere ev sahipliği yapıyor. Amed şehrinin en önemli kültürel eserlerinden biri de Diyarbakır Kalesi’dir. Diyarbakır Kalesi M.Ö. 8. yüzyılda inşa edilmiş ve günümüze kadar gelmiştir. Kale şehrin sembollerinden biridir. Amed şehrinin diğer önemli kültürel eserleri arasında Ulu Cami, Dört Ayaklı Minare, Hasanpaşa Hanı, Mardinkapı, Suriçi ve Cahit Sıtkı Tarancı Müzesi yer alıyor. Amed şehri aynı zamanda zengin bir halk kültürüne de sahiptir. Kentin kendine has müziği, edebiyatı, el sanatları ve mutfak kültürü vardır. Amed halk müziği Kürt müziğinin en önemli kollarından biridir. Amed şehrinin en ünlü halk müziği sanatçılarından bazıları Ahmet Kaya, Mahsun Kırmızıgül, Ferhat Göçer ve Aynur Doğan’dır. Amed şehrinin edebiyatı Kürt edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Amed şehrinin en ünlü yazarlarından bazıları Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmed Arif, Yaşar Kemal ve İlyas Salman’dır. Amed şehrinin el sanatları geleneksel Kürt el sanatlarını yansıtmaktadır. Amed şehrinin en ünlü el sanatları arasında kilim dokuma, halı dokuma, bakırcılık ve tiftik dokuma sayılabilir. Amed şehrinin mutfağı zengin ve çeşitlidir. Şehirde Kürt mutfağının yanı sıra farklı medeniyetlerin izlerini taşıyan yemekler de bulunuyor.
Kürtçe Amed isminin anlamı
Amed kelimesi Süryanice kökenli bir kelime olup “kale” anlamına gelmektedir. Dicle Nehri kıyısında yer alan Diyarbakır şehrinin tarihi M.Ö. 8. yüzyıla kadar uzanıyor. Şehir farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve günümüzde de bu medeniyetlerin izlerini taşımaktadır. Amed kelimesi hem Diyarbakır şehri hem de Kürtçe anlamına gelmektedir.
Bir yanıt bırakın