İstiak Nedir?
İstiyak, “güçlü istek, arzu, özlem” anlamına gelen Türkçe bir kelimedir. TDK sözlüğünde “bir şeye karşı aşırı istek, özlem” olarak tanımlanmaktadır.
“İstiyak” kelimesi Arapça kökenli bir kelimedir. “İstiyak” kelimesinden Türkçeye geçmiştir. “İstiyak” kelimesi “istemek, arzulamak” anlamına gelen “istiyâ” kelimesinden türemiştir.
“Özlem” kelimesi hem olumlu hem de olumsuz anlamlarda kullanılabilir. Örneğin, “ilahi aşka özlem” olumlu bir anlama sahipken, “alkol özlemi” olumsuz bir anlama sahiptir.
Arzu Türleri
Arzu farklı türlere ayrılabilir. Bu türlerden bazıları şunlardır:
Finansal arzu: Maddi şeylere duyulan arzudur. Örneğin, para, mülk ve sahip olunan şeylere duyulan arzu maddi özlemdir.
Manevi özlem: Ruhsal şeylere duyulan arzudur. Örneğin, Tanrı’ya, sevgiye ve gerçeğe duyulan arzu ruhsal özlemdir.
Dünya özlemi: Dünyevi şeylere duyulan arzudur. Mesela, şöhret, mevki, mal ve servete duyulan arzu, dünyevi özlemdir.
Ahirete Yönelik Arzu: Ahiretteki şeylere duyulan arzudur. Mesela cennete ve Allah’ın rızasına duyulan arzu, ahiret özlemidir.
Arzu ve İrade Arasındaki İlişki
Arzu ve irade birbirine bağlı iki kavramdır. Arzu, iradenin harekete geçmesine neden olan bir güçtür. İrade arzuyu yönlendirir ve kontrol eder.
İrade güçlü olduğunda arzuyu kontrol edebilir. İrade zayıf olduğunda arzu bir kişiyi kontrol edebilir.
Arzu ve İnsan Davranışı
Arzu, insan davranışını önemli ölçüde etkileyen bir faktördür. İstenileni elde etmek için çaba gösterilir. Bu çaba insan davranışını şekillendirir.
Arzu olumlu veya olumsuz davranışlara yol açabilir. Örneğin, Tanrı’ya duyulan özlem bir kişiyi ibadet etmeye ve iyilik yapmaya yönlendirebilirken, paraya duyulan özlem bir kişiyi hırslı ve açgözlü yapabilir.
Arzu ve Tasavvuf
Özlem, tasavvufta önemli bir kavramdır. Sufiler özlemi Allah’a ulaşmanın bir yolu olarak görürler.
Tasavvufta özlem iki şekilde tanımlanır:
Adalet arzusu: Allah’a duyulan özlemdir.
Davanın İlgi Alanı: Tasavvufta ulaşılan hâlleri sürdürme özlemidir.
Tasavvufta en önemli haslet Allah’a olan hasret olarak kabul edilir. Allah’a olan hasret, kişinin Allah’a olan sevgisini ve bağlılığını gösterir.
Arzu ve Edebiyat
Arzu, edebi eserlerde sıkça kullanılan bir temadır. Şairler ve yazarlar arzuyu aşk, özlem ve hasret gibi duyguları ifade etmek için kullanırlar.
Örneğin Fuzuli’nin “Aşk İlmi” adlı eserinde aşkın, özlem duygusuyla birlikte nasıl bir hal oluşturduğu anlatılır.
Çözüm
İştah, güçlü bir arzu, istek, özlem anlamına gelen bir kelimedir. Hem olumlu hem de olumsuz anlamlarda kullanılabilir. İştah, insan davranışını önemli ölçüde etkileyen bir faktördür.
Arzu, tasavvuf ve edebiyat eserlerinde sıkça işlenen bir temadır.
Bir yanıt bırakın