Gerici nedir?
Gericilik, mevcut düzeni değiştirmek amacıyla eski, geri ya da baskıcı koşullara dönmeyi amaçlayan, genel olarak “gericilik” ya da “geriye bakış” olarak tanımlanan her türlü sosyal ya da politik hareket ya da ideolojidir. Gericilik son derece muhafazakar ve ilerlemeye karşı bir tutumdur.
Gericiliğin Tarihi
Gericilik kavramı ilk olarak 18. yüzyılda Fransa’da ortaya çıktı. Fransız Devrimi’nin ardından eski rejimin savunucuları, devrimin getirdiği yenilikleri tersine çevirmek için bir hareket başlattılar. Bu harekete “gericilik” ya da “gericicilik” adı verildi. 19. yüzyılda Avrupa ve Amerika’da gericilik kavramı yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Bu dönemde sanayileşme, demokrasi, liberalizm gibi yeniliklere karşı çıkan muhafazakar hareketler gericilik olarak tanımlanıyordu. Türkiye’de gericilik kavramı ilk kez 19. yüzyılda kullanılmaya başlandı. Bu dönemde Osmanlı Devleti’nin modernleşme çabalarına karşı çıkan muhafazakar güçler gericilik olarak tanımlandı.
Gericiliğin Bileşenleri
Vazgeçme genellikle aşağıdaki bileşenleri içerir:
Nostalji: Gericiler genellikle geçmişin daha iyi olduğuna inanırlar. Bu nedenle mevcut düzeni değiştirmek için geçmişe dönmek istiyorlar.
Muhafazakarlık: Gericiler genellikle değişime karşı muhafazakardırlar. Bu nedenle yeniliklere ve ilerlemelere karşı çıkabilirler.
Reaktivite: Gericiler genellikle mevcut düzene tepki olarak ortaya çıkarlar. Dolayısıyla mevcut düzen değişirse daha da güçlenebilirler.
Gericilik Türleri
Gericilik farklı şekillerde ortaya çıkabilir. En yaygın gericilik türleri şunlardır:
Dini gericilik: Dini gericilik, dini değer ve kurumları kullanarak mevcut düzeni değiştirmeyi amaçlayan bir harekettir.
Siyasi gericilik: Siyasi gericilik, siyasi gücü kullanarak mevcut düzeni değiştirmeyi amaçlayan bir harekettir.
Askeri tepki: Askeri gericilik, askeri güç kullanarak mevcut düzeni değiştirmeyi amaçlayan bir harekettir.
Gericiliğin Sonuçları
Gericilik çoğu zaman toplumsal ve siyasal istikrarsızlığa yol açar. Gerici hareketler şiddete başvurabilir ve çatışmalara neden olabilir. Gericilik aynı zamanda insan hak ve özgürlüklerinin ihlaline de yol açabilir.
Türkiye’de gericilik
Türkiye’de irtica kavramı genel olarak dini irtica ile ilişkilendirilmektedir. Türkiye’de 19. yüzyıl ve 20. yüzyılın ilk yarısında irtica hareketleri Osmanlı İmparatorluğu’nun ve Türkiye Cumhuriyeti’nin modernleşme çabalarına karşı çıkmıştır. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren Türkiye’de gerici hareketlerin etkisi azalmaya başladı. Ancak 1990’lı yıllarda, özellikle 1995 yılında Refah Partisi’nin iktidara gelmesiyle birlikte gericilik kavramı yeniden gündeme geldi. 2000’li yıllarda Türkiye’deki gerici hareketler daha da zayıfladı. Ancak son yıllarda özellikle 2017’deki 15 Temmuz darbe girişimiyle birlikte gericilik kavramı yeniden gündeme geldi.
Çözüm
Gericilik, toplumsal ve siyasal istikrarsızlığa yol açabilecek tehlikeli bir ideolojidir. Gerici hareketler şiddete başvurabilir ve çatışmalara neden olabilir. Gericilik aynı zamanda insan hak ve özgürlüklerinin ihlaline de yol açabilir.
Bir yanıt bırakın