Anayasacılık nedir?
Meşrutiyet, hükümdarın yetkilerinin anayasa ve halk oylamasıyla seçilen parlamento tarafından sınırlandığı bir yönetim şeklidir. Bu hükümet biçiminde hükümdar, yasama, yürütme ve yargı yetkilerini tek başına kullanmaz; bu yetkileri yasama meclisiyle paylaşır. Meşrutiyet, hükümdarın mutlak yetkilerini sınırlayan ve halkın yönetime katılımını sağlayan bir sistemdir.
Meşrutiyet Tarihi
Anayasacılık kavramı Arapça “koşul” kökünden türemiştir. İlk kez 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda kullanıldı. Meşrutiyet, Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Dönemi’nin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Tanzimat Dönemi’nde Osmanlı Devleti’nde merkeziyetçi bir yönetim anlayışı benimsenmiş ve bu doğrultuda bir dizi reform yapılmıştır. Bu reformlar arasında anayasal rejimin de yer alması öngörülüyordu. Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk meşrutiyet rejimi II. 23 Aralık 1876’da Abdülhamid tarafından ilan edildi. Bu dönemde Kanun-i Esasi adı verilen bir anayasa hazırlandı ve milletvekili seçimleri yapıldı. Ancak II. Abdülhamid, Kanun-i Esasi’yi askıya aldı ve 31 Mart 1877’de meclisi kapattı. II. Abdülhamid’in tahttan indirilmesinin ardından 23 Temmuz 1908’de İkinci Meşrutiyet ilan edildi. Meşrutiyet’in en önemli gelişmeleri bu dönemde yaşandı. Bu dönemde Osmanlı’da çok partili siyasi hayat başlamış, eğitim ve kültür alanında önemli gelişmeler yaşanmıştır. Ancak Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması ve Osmanlı Devleti’nin yenilgiye uğramasıyla İkinci Meşrutiyet dönemi sona erdi.
Meşrutiyetin Özellikleri
Meşrutiyetin temel özellikleri şunlardır: Hükümdar yasama, yürütme ve yargı yetkilerini tek başına kullanmaz. Bu yetkileri yasama organıyla paylaşır. Yasama organı halk tarafından seçilen bir meclistir. Yürütme organı padişahın başkanlık ettiği bir hükümetten oluşur. Yargı organı bağımsız bir mahkeme sisteminden oluşur.
Meşrutiyetin Önemi
Meşrutiyet, hükümdarın mutlak yetkilerini sınırlayan ve halkın yönetime katılımını sağlayan bir sistemdir. Dolayısıyla anayasacılık demokrasinin gelişmesi açısından önemli bir adımdır. Meşrutiyet şu nedenlerle önemlidir: Yöneticinin keyfi yönetimini engeller. Halkın yönetime katılımını sağlar. Hukukun üstünlüğünü sağlar. Adaletin tesisine katkı sağlar.
Türkiye’de Meşrutiyetin Önemi
Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmasının ardından Türkiye cumhuriyet rejimiyle yönetilmeye başlandı. Ancak Türkiye’deki anayasal monarşi rejimi cumhuriyet rejiminin temelini oluşturmuştur. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda anayasal rejimin dayandığı demokratik değer ve ilkeler etkili olmuştur. Türkiye’de anayasacılığın önemi şu nedenlerle açıklanabilir: Türkiye’de demokrasinin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Halkın yönetime katılımını sağladı. Hukukun üstünlüğünü tesis etti. Adaletin tesisine katkıda bulundu.
Meşrutiyetin Sonuçları
Meşrutiyet, Osmanlı Devleti ve Türkiye’de önemli sonuçlara yol açmıştır. Bu sonuçlar şöyledir: Osmanlı İmparatorluğu’nda halkın yönetime katılımı arttı. Osmanlı Devleti’nde hukukun üstünlüğü sağlanmaya başlandı. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda anayasal rejimin dayandığı demokratik değer ve ilkeler etkili olmuştur.
Sonuç olarak anayasacılık, hükümdarın yetkilerinin anayasa ve halk oylamasıyla seçilen parlamento tarafından sınırlandığı bir yönetim biçimidir. Meşrutiyet, hükümdarın mutlak yetkilerini sınırlayan ve halkın yönetime katılımını sağlayan bir sistemdir. Meşrutiyet demokrasinin gelişmesi açısından önemli bir adımdır.
Bir yanıt bırakın