Osmanlı imparatorluğu varlığı boyunca bilime büyük önem verdi; Teknoloji, astronomi, tıp, matematik ve diğer birçok eserde daha fazlası. Çalışmalarıyla, geçmişten günümüze adını veren Osmanlı bilim adamları, bugün bize öğretilen bilgilerin keşfinde rol oynadılar. Aynı zamanda, dönemin bilgilerini önce geride bıraktıkları önemli işlerle almamıza izin verirler. Bu makalede, hala daha sık olan ve isimlerini işaretleyen tarihi insanlar hakkında konuşacağız.
Ali Kuşçu (1403-1474)
Ali Kuşçu (1403-1474)
Fatih Sultan Mehmet’in davetiyle İran’dan İstanbul’a gelen Ali Kuşçu, astronomi, matematik ve dilbilimsel çalışmalarıyla bilimin gelişiminde önemli bir rol oynadı. İstanbul’a geldiğinde büyük bir törenle karşılanan Ali Kuşçu; İstanbul’un ilk ve en yüksek seviyelerinde eğitim sağlayan Türk yüksek öğrenim kurumu Sahn-z Medrasah’a profesör olarak atandı. Ali Kuşçu tarafından hazırlanan “Kanunname” adlı okuma planının Madrasas’ta uygulandığı düşünülmektedir, ancak bu konuda kanıt yoktur.
Ali Kuşçu, hayatı boyunca matematik, astronomi ve dilbilim alanında birçok ünlü eser imzaladı. Bunlardan bazıları:
Oğlunu kaldır ‘l-hey}: Astronomi ile ilgili Farsça bir çalışmadır.er-risâletü’l-muḥammediyye: Ali Kuşçu bu çalışmayı Arapça yazdı ve Fatih Sultan Mehmed’e adanmıştı. Bahâeddin Amilî tarafından yazılan ḫulârü’l-ḥisâb’a kadar Osmanlı Madrasas’ta ılımlı bir matematik ders kitabı olarak öğretildi.er-risâletü’l-fetḥiyye: Astronomi üzerine Arapça bir çalışmadır.
Osmanlı bilim adamları arasında hem bu eserlerle hem de eserleriyle önemli bir yer kazandı.
Takiyüddin Mehmet (1521-1585)
Takiyüddin Mehmet (1521-1585)
Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli gökbilimcilerinden ve matematikçilerinden biri olan Takiyüddin, hayatı boyunca çok önemli çalışmalar imzaladı ve arkasında önemli eserleri bıraktı. 1574’te Takiyüddin Galata Kulesi’nde gözlem çalışmaları gerçekleştirdi. Bu çalışmalar 1577’de Sultan III’te birkaç yıl sürdü. Murat’ın fermuarı ile Tophane sırtlarında kurulan Takîyüddîn yönetiminde bir gözlemevi olan Takiyüddin gözlemevinde devam etti. Sheikhülislâm Kaduzâde’nin Gözlemevi III. Murat emriyle, denizi denizden tutarak yok edildi.
Takiyüddin, matematik ve optik alanındaki çalışmalarıyla da ünlüdür. Takiyüddin’in hayatı boyunca ortaya koyduğu önemli eserler:
Takiyüddin’in 16. yüzyılı ünlü gökbilimci Copernicus’un sinüs terimini kullanmasa da, sinüs, kosinüs, teğet ve kotanjanttan bahsetti ve hatta sinüs ve teğet resimler hazırladı. Denklemleri aritmetik yoluyla çözdü. Optik kitabında ilk kez ışığın küresel yayılmasını açıkladı. Yine Batı’da ilk kez, teleskopun adını tanımlayarak bir billu (lens) olarak görülebildikleri için görülemeyen bir araçta bilinmeden önce ilk kez öğrenilir.
Takiyüddin’in bu çalışmaları sayesinde, birçok bilimsel bilginin temeli atıldı.
Piri Reis (1465-1554)
Piri Reis (1465-1554)
Piri Reis neredeyse herkes tarafından tanınan bir denizci ve karikatürist. Piri Reis’in ilginç bir yaşam hikayesi var. Gelibolulu olduğu tahmin edilen Piri Reis, deniz kariyerine Akdeniz sularında korsanlıkla başladı. Daha sonra, o zamanlar Osmanlı İmparatorluğu Donanması’nın yetersizliği nedeniyle, Osmanlı İmparatorluğu’ndan teklif aldılar ve Osmanlı hizmetine girdiler. Burada uzun süre hizmet ederek Donanmaya yükseldi.
Piri Reis’in bilime olan ilgisi kartografi bilgisinden geliyor. Yıllardır ve yıllardır yaptığı bilgiler olan Kitab-ı Bahriye adlı bir eser yaratıyor. Bu çalışma bilinen ilk dünya haritasını içerir. Ayrıca, takip edilecek yollar ve notlar içeren kaptanlar için bir rehber kitap görevi görür.
Osman Hamdi Bey (1842-1910)
Osman Hamdi Bey (1842-1910)
Osman Hamdi Bey, Güzel Sanatlar Okulu’nda resim dersleri aldı ve arkeoloji ile ilgilendi. 1881’de, Müze-I Humâyun Direktörü Philipp Anton Dethier’in ölümü üzerine müze direktörü olarak atandı ve böylece çalışmalarını kültür ve sanat alanında yoğunlaştırdı.
Kiremitli konağı tamir etmekle ilgileniyordu ve sıva ile kaplı binanın fayanslarını ortaya çıkardı. İlk Türk arkeologu olarak birçok kazı yaptı ve birçok kazıya katıldı. Langaza, Sakçagönü, Sidamara, Bozuyuk, Rhodes, Taşoz (Bozcaada), Yordan, Kavram, Kade, Gorikos, Tedmür, Mahmudiye (Spara) kazıları yapıldı. Humann’ın Bergama Kazıları ve Nemrud Dağı.
Tüm başarılar Osman Hamdi Bey’i Osmanlı bilim adamları arasında yaptı.
Osmanlı dönemiyle ilgileniyorsanız, Osmanlı İmparatorluğu hakkındaki en iyi dönem filmleri hakkındaki makalemize de göz atabilirsiniz.
Sık sorulan sorular
Osmanlı bilim adamları kimlerdir?
Osman Hamdi Bey, özellikle Hormurz Rassam, Ali Kuşçu, Katip Çelebi, Mirim Çelebi, Takiyüddin Mehmet, Piri Reis, Müneccimbaşi Ahmed Dede en bilinen Otsmanlı bilim adamları arasında.
Osmanlı İmparatorluğu’nda ne üretildi?
Osmanlı İmparatorluğu esas olarak tekstil alanında faaliyet göstermektedir. Bu anlamda, iplik, bez ve kumaş üreten fabrikaları kurdu. Buna ek olarak, demir döküm fabrikaları, baskı, içecek, kağıt, sabun ve çimento üretim fabrikaları kuruldu.
Osmanlı İmparatorluğu’nun en gelişmiş bilimleri nelerdir?
Astronomi, matematik, tıp ve eczane Osmanlı İmparatorluğu’ndaki gelişmekte olan bilimler arasındadır.
Bir yanıt bırakın